Varis

Varis, günümüzde hem kadınlarda hem erkeklerde sıkça görülen, estetik kaygıların ötesinde ciddi sağlık problemlerine yol açabilen bir damar hastalığıdır. Bacaklarda belirginleşen, kıvrımlı ve genişlemiş toplardamarlar olarak tanımlanan varisler, zamanla ağrıya, şişliğe ve yaşam kalitesinde düşüşe sebep olabilir.

Varis Nedir?

Varis, genellikle bacaklarda yüzeysel toplardamarların genişleyip, uzaması ve kıvrılmasıyla ortaya çıkan bir dolaşım bozukluğudur. Damar duvarlarının elastikiyetini kaybetmesi ve damarlardaki kapakçıkların işlevini yitirmesi sonucu kan geriye doğru akar, damar içinde birikir ve damarlar dışarıdan görülebilecek şekilde genişler.

Varis Türleri Nelerdir?

Varisler, büyüklüklerine ve yerleşimlerine göre üç ana gruba ayrılır:

• Kılcal Varisler (Telenjiektazi): İnce, örümcek ağı şeklinde görülen varislerdir. Genellikle kozmetik sorundur, ağrı yapmaz.
• Retiküler Varisler: Orta büyüklükte, mavi-yeşil renkli damar genişlemeleridir. Cilt altında belirginleşir, bazen ağrıya yol açabilir.
• Büyük Varisler (Trunkal Varisler): Deriden kabarık, kalın, kıvrımlı damarlardır. En belirgin ve sağlık açısından riskli olan türdür.

Varis Kimlerde Görülür?

Varis, herkesin başına gelebilecek bir sağlık sorunu olsa da bazı gruplarda görülme riski daha yüksektir:

• Uzun süre ayakta kalanlar (öğretmen, hemşire, cerrah, kuaför vb.)
• Ofis çalışanları gibi uzun süre oturarak çalışanlar
• Hamile kadınlar
• Ailesinde varis öyküsü olanlar (genetik yatkınlık)
• İleri yaş
• Fazla kilolu bireyler
• Hormonal değişiklik yaşayanlar (doğum kontrol hapı kullanımı, menopoz)

Varis Neden Olur?

Varisin temel nedeni, toplardamarlardaki kapakçıkların hasar görmesi ve kanın kalbe doğru değil, ters yönde akmasıdır. Bu durum kanın damarda göllenmesine ve damarın genişlemesine yol açar.

Başlıca nedenler şunlardır:

• Genetik yatkınlık
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Uzun süre ayakta kalmak veya oturmak
• Hamilelik
• Fazla kilo
• Hormon değişiklikleri

Varisin Belirtileri Nelerdir?

Varis belirtileri kişiden kişiye değişse de en sık görülen şikayetler şunlardır:

• Bacaklarda belirgin damarlar (morluk, kıvrım)
• Ağrı, yanma veya sızlama hissi
• Bacaklarda ağırlık hissi
• Ayak bileği ve bacaklarda şişlik
• Gece krampları
• Kaşıntı ve ciltte renk değişikliği
• Uzun süre ayakta kalınca artan rahatsızlık

Varisin Evreleri Nelerdir?

Varis hastalığı genellikle şu evrelerle sınıflandırılır:

• Evre 1: Kılcal damar varisleri
• Evre 2: Gözle görülür damar genişlemeleri
• Evre 3: Bacakta ödem ve şişlik
• Evre 4: Ciltte renk değişikliği ve sertleşme
• Evre 5: Yara izleri, iyileşmiş ülser
• Evre 6: Aktif varis yaraları (ülserler)

Varis Nasıl Geçer?

Varisin tamamen iyileşmesi için tıbbi tedavi gereklidir. Ancak yaşam tarzı değişiklikleriyle şikayetler azaltılabilir ve ilerlemesi yavaşlatılabilir. Aşağıdakiler şikâyetleri azaltmada yardımcı olabilir:

• Düzenli egzersiz (yürüyüş, yüzme, bisiklet)
• Bacakları yukarı kaldırmak
• Uzun süre ayakta kalmaktan veya oturmaktan kaçınmak
• Varis çorabı kullanmak
• Aşırı sıcak ortamdan uzak durmak

Varis Tanısı Nasıl Konur?

Varis tanısı, klinik muayene ile başlar. Ardından damarların durumunu değerlendirmek için renkli Doppler ultrasonografi kullanılır. Bu yöntemle damar içi akış yönü, kapakçıkların işlevi ve damar çapı değerlendirilir.

Varis Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Varis tedavisinde hastanın damar yapısı, varisin tipi ve evresine göre farklı yöntemler uygulanabilir:

İlaç Tedavisi

• Damar duvarını güçlendiren ve dolaşımı destekleyen ilaçlar reçete edilir.
• Ancak bu yöntem varisi tamamen ortadan kaldırmaz.

Varis Çorabı Kullanımı

• Özellikle başlangıç evrelerinde destekleyici tedavi olarak kullanılır.
• Damar içi basıncı azaltarak semptomları hafifletir.

Skleroterapi (İğne ile Damar Kurutma)

• Küçük ve orta boy varislerde kullanılan bir yöntemdir.
• Damar içine özel bir solüsyon enjekte edilerek damarın kapanması sağlanır.

Lazer veya Radyofrekans Tedavisi

• Isı enerjisi ile varisli damar içeriden yakılarak kapatılır.
• Girişimsel ve etkili yöntemlerdendir.

Cerrahi Tedavi (Stripping)

• Geniş ve ilerlemiş varislerde, hasta damar cerrahi olarak çıkarılır.

Varis Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen varis, zamanla daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Kronik bacak ağrısı ve şişlik
• Deri altında pıhtı (tromboflebit)
• Ciltte kalıcı renk değişikliği
• Açık yaralar (venöz ülser)
• Derin ven trombozu (DVT) riski

Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde bir damar cerrahisi (fleboloji) uzmanına başvurulması önemlidir.

Varisten Korunmak Mümkün mü?

Tam olarak engellenemese de aşağıdaki yaşam tarzı önlemleri ile varis oluşumu geciktirilebilir veya risk azaltılabilir:

• Düzenli egzersiz yapmak
• Uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak
• Aşırı kilodan kaçınmak
• Uzun süre bacak bacak üstüne atmamak
• Varis çorabı kullanmak
• Bacakları dinlendirerek yukarı kaldırmak

Varis Ciddiye Alınması Gereken Bir Dolaşım Bozukluğudur

Varis, sadece estetik bir sorun değil, aynı zamanda yaşam kalitesini etkileyen ve ilerlediğinde ciddi komplikasyonlara neden olabilecek bir damar hastalığıdır. Erken tanı ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilir. Şikayetleriniz varsa mutlaka bir uzmana başvurarak uygun tedavi seçeneklerini değerlendirin.